Nằm khiêm nhường giữa đô thị sôi động của Hải Phòng, Đình Hàng Kênh (tên chữ: Nhân Thọ Đình) là một trong những công trình kiến trúc gỗ truyền thống đặc sắc nhất còn sót lại ở miền Bắc Việt Nam. Không chỉ là một trung tâm tín ngưỡng quan trọng, đình còn là minh chứng điển hình cho kỹ thuật xây dựng, tổ chức không gian và mỹ học chạm khắc trong kiến trúc đình làng Việt thời hậu Lê - Nguyễn.

Khởi dựng vào cuối thế kỷ 17 (khoảng 1717 - 1719) dưới thời Lê - Trịnh, đình được trùng tu lớn dưới triều vua Tự Đức năm 1851 và duy trì hiện trạng gần nguyên vẹn qua nhiều biến cố lịch sử. Ban đầu, đình thờ vị tướng Vũ Chí Thắng (công thần thời Trần) nhưng về sau được sắc phong thờ Ngô Quyền, người mở đầu kỷ nguyên độc lập dân tộc sau chiến thắng Bạch Đằng năm 938. Đây cũng là không gian tổ chức lễ hội, hát chèo, tuồng, kết nối cộng đồng qua các nghi lễ nông nghiệp và sinh hoạt văn hóa địa phương, đặc biệt trong Lễ hội tháng Hai âm lịch hàng năm.

Đình tọa lạc trên diện tích gần 6.000m², tổ chức mặt bằng theo bố cục truyền thống: Nghi môn, Đại đình, Hậu cung, kết hợp với Văn miếu, Tả Vu - Hữu Vu và hồ bán nguyệt.

Trung tâm là Đại đình 7. gian – một kết cấu gỗ lim quy mô lớn với 42 cột trụ chính, đường kính cột lên đến gần 2m, đặt trên hệ chân tảng đá xanh vững chắc. Mái đình lợp ngói mũi hài, kết thúc bằng đôi rồng chầu nguyệt – một biểu tượng thịnh trị phổ biến trong mỹ thuật thời Nguyễn.

Hệ khung gỗ đình Hàng Kênh không chỉ là giải pháp kết cấu, mà còn là yếu tố hình thành nên không gian linh thiêng và biểu cảm nội tại. Sàn gỗ lòng thuyền nâng cao, mái rộng đua ra, tạo nên tính chất mở mà vẫn kín đáo – vừa đón gió, vừa định hình “trường nhìn” cho các nghi lễ cộng đồng. Vật liệu chủ đạo là gỗ lim và đá xanh, hai loại vật liệu địa phương vừa bền vững vừa dễ chế tác theo kỹ thuật truyền thống. Cửa bức bàn, vì kèo, xà nách đều được liên kết mộng chốt, không dùng đinh sắt, cho thấy trình độ thủ công cao và sự linh hoạt trong lắp ghép, thay thế.

Điểm đặc sắc nhất của đình chính là hệ thống gần 400 mảng chạm khắc rồng – phượng, tứ linh, thực vật và đời sống thường nhật được bố trí dày đặc trên vì kèo, xà, cột, bẩy. Các mảng chạm vừa sinh động vừa biểu tượng, mang phong cách mỹ thuật dân gian thế kỷ 18–19. Rồng ở đây không uy nghi như cung đình, mà phóng khoáng, uốn lượn như hòa mình vào mái ngói và kết cấu gỗ, thể hiện một quan niệm rất riêng về không gian linh thiêng trong kiến trúc dân gian Việt.

Nằm giữa phố thị phát triển nhanh chóng, Đình Hàng Kênh trở thành một “khoảng lùi” mang giá trị nhân bản và bền vững, không chỉ ở chức năng tín ngưỡng, mà còn là di sản kiến trúc độc đáo cần được gìn giữ.